علل و درمان قند خون(دیابت)

مطالعه ی کامل این متن را به علاقمندان توصیه می کنم.

«دیابت‏ مرضى است که به واسطه زیاد شدن مقدار قند خون تولید مى‏ شود. در این حالت لوزالمعده مادّه انسولین که باعث سوختن قند مى‏شود به مقدار کافى تولید نمى‏کند و لذا مقدار قند خون که یک گرم در هر لیتر است افزایش مى‏یابد.» 

«قند موجود در خون را گلوکز مى‏گویند و اندازه‏ى طبیعى و عادى آن بین 80 تا 120 میلى‏گرم درصد سانتیمتر مکعب خون است. قند خون غیر طبیعى معمولا بالاتر از 160 میلى‏گرم و یا پایین‏تر از 65 میلى‏گرم مى‏باشد. اگر قند خون کسى بالاى 160 میلى‏گرم باشد، احتمال دارد به بیمارى دیابت مبتلا باشد.»‏ 

«اطباء قدیم مرضى را که امروزه بیمارى قند یا دیابت‏ نامیده مى‏شود مرض دولاب مى‏گفتند. دولاب یعنى محلى که آب از یک طرف وارد و از سوى دیگر خارج گردد و چون تا این اواخر هورمن‏ها شناخته نشده بودند این بیمارى را از روى عوارض‏ آن مداوا مى‏کردند.» 

«در بیمارى قند یا دیابت‏ که در نتیجه اختلال عمیق و دائمى در سوخت و ساز موادّ نشاسته ‏اى  بوجود می آید، وراثت و استعداد دو عامل‏ مهم در پیدایش این بیمارى مى ‏باشد.» 

علل پیدایش قند خون چیست؟  وقتی لوزالمعده انسولین نسازد، مقداری طبیعی قند در خون افزایش پیدا کرده، بخشی از آن قندها از طریق کلیه ها و ادرار دفع می شود. وظیفه ی اصلی انسولین سوزاندن قند در بدن است.

وقتى مغز به انرژى (قند خون‏) نیاز داشته باشد و شما براى تأمین قند خون، غذا نخورید، مغز پیام‏هایى به غدد فوق‏ کلیوى‏ شما مى‏فرستد تا آدرنالین ترشح کنند.

«آدرنالین با تحریک کبد سبب ترشح گلیکوژن مى‏شود و سپس آن را طی فرایندی به گلوکز تبدیل مى‏کند. «هر ماده قندی یا نشاسته ای که در مصرف می شود، در روند هضم به گلوکز(قند طبیعی) تبدیل می شود» این گلوکز وارد جریان خون شده و به مغز برده مى‏شود. مغز، قند خون (نیرو) را دریافت مى‏کند اما نه از طریق صرف غذا بلکه از طریق مصرف ذخیره‏ى موجود در کبد که باید در مواقع اضطرارى و فورى مصرف مى‏شد.»

وقتی که مقدار قند موجود در خون به علت عدم ترشح انسولین، یا مصرف بالای قند مصنوعی بالا برود و انسولین ترشح شده از لوزالمعده قادر به سوزاندن آن نباشد، قند در خون جمع شده و به بدن آسیب می زند.

«طبق نظریات جدید، میگرن در برخی مواقع بر اثر کاهش قند خون‏ و بالا بودن میزان ترشح انسولین بوجود مى ‏آید که سبب ترشح آدرنالین از غدد فوق‏ کلیوى‏و انقباض رگها مى‏شود.» 

«بعضى از غدد داخلى، هورمون یا مواد مخصوصى به داخل خون ترشح مى‏کنند که باعث انقباض رگ‏هاى خونى و در نتیجه باعث بالا رفتن فشار خون شریانى مى‏شود. مثلا هورمون هیپوفیزین‏ که از غده‏ى هیپوفیز ترشح مى‏شود و یا هورمون آدرنالین‏ که از غدد فوق‏ کلیوى‏ ترشح مى‏شوند مى‏توانند باعث افزایش فشار خون گردد. زیاد شدن ترشح این نوع هورمون‏ها معمولا به علت بیمارى و اختلالات غدد فوق الذکر مى‏باشد.» 

«ترشح هورمون تیروئید باعث ازدیاد مقدار قند خون‏ و ترشح هورمون لوزالمعده باعث نقصان عیار قند خون‏ مى‏شود، و اعتدالى که در بدن وجود دارد، در حقیقت نتیجه همین قبیل تضادها است؛ آنچه در طب قدیم شبیه باین مسئله گفته مى‏ شد، منظور آنها تقریبا همین قضیه بوده است.» 

بعضی رفتارهای انسان باعث تحریک غدد داخلی مثل انسولین می شود و این غده بیش از حد لازم ترشح می کند و بدن با کمبود قند مواجه می شود و برای جبران آن به چای و  شیرینی و سیگار متوسل می شود و این کار دوباره به غده ی فوق فشار می آورد تا اینکه این غده از کار می افتد و دیگر عضوی برای مهار قند در بدن باقی نمی ماند.

برخی از این رفتارها عبارتند از: عصبانیت، هیجان و استرس، فشار کار، افکار بد، مصرف دخانیات، نیکوتین و یا کافئین (قهوه، چاى، نوشابه)

«پر خوری و چاقی(بلغمی) می تواند مقدمات ابتلاء به دیابت را فراهم نماید.» «موادّ قندى تصفیه شده مانند شکر که از نیشکر یا چغندر قند به وجود مى‏آید مى‏تواند عامل مهمّى در افزایش‏ قند خون‏ و چربى خون (کلسترول) باشد.»

«بطور عمده دیابت را به دو نوع 1 (وابسته به انسولین) و 2 (غیر وابسته به انسولین) تقسیم مى‏کنند. (البته اشکال دیگرى با شیوع بسیار کمتر از این بیمارى که به نوع 3 نامگذارى مى‏شوند نیز وجود دارند) در نیمه دوّم عمر، افزایش‏ قند خون‏ نزد بسیارى از افراد (که دیابت ناشى از اختلال در فعالیت هرمون انسولین را ندارند) دیده مى‏شود بعبارت دیگر بالا رفتن قند خون فقط منحصر به مبتلایان به بیمارى دیابت نوع 1 نیست.» 

«کسانى که انسولین تزریق مى‏کنند باید همیشه مقدارى قند یا شیرینى همراه داشته باشند. زیرا تزریق انسولین مقدار قند خون‏ را ناگهان کم مى‏کند و بیمار به عوارض کمى قند خون‏ (حالت ضعف، عرق سرد، اغما و تشنّج) دچار مى‏گردد. این حالت را شوک انسولین مى‏نامند. آشامیدن یک جرعه آب قند عوارض را برطرف مى‏کند.»  (سؤال: خوب این چه کاری است که ما انسولین مصنوعی مصرف کنیم و قند خون را کم کنیم و دوباره قند بخوریم که اُفت قند نداشته باشیم؟)

«کاهش تدریجى فشارخون در دیابتى‏ها و مقدار کلسترول، ترى‏ گلیسیرید، LDL ، اوره، اسید اوریک و نیز قند خون‏ بر اثر افزایش ترشح انسولین و احتمالاً مهار تشکیل کمپلس عوامل ضد انسولین در خون با این هورمون است.» 

«علت اینکه در مرض‏ قند، تصلب شرایین وجود دارد دو چیز است: یکى اینکه مرض قند مربوط به مزاج سوداوى‏ است و دیگر اینکه ازدیاد قند خون که در این بیمارى دیده مى‏شود اثر تحریکى مستقیم روى عروق دارد.»

علائم و عوارض بالا رفتن قند خون

«عوارض‏ آن‏ عبارت است از پیدایش قند در ادرار و زیاد شدن ادرار، هر اندازه مقدار قند زیادتر شود ادرار هم بیشتر مى‏شود به طورى که ادرار بیمار مبتلا به دیابت تا سه برابر ادرار شخص سالم مى‏رسد، بیمار بیش از حدّ معمول غذا مى‏خورد و آب زیاد مى‏آشامد، حسّ گرسنگى سیر نشدنى در او پیدا مى‏شود، همیشه خسته و ناتوان مى‏باشد، کم کم لاغر مى‏شود.» 

«خطرناکترین عارضه در جریان بیمارى دیابت‏ آسیب هاى عروقى است، همچنین سکته‏ هاى قلبى و عوارض کلیوى (به علت مصرف زیاد مواد مدرّ و فشار آمدن به غدد فوق کلیوی)، کورى(آسیب شبکیه ی چشم)،  کاهش انعقاد خون و  کندی بهبود زخم ها(ی دیابتی)، فشار خون، تصلب شرائین، گانگرن دست و پا، سکته‏ هاى مغزى و ده‏ها عوارض‏ درمان ‏ناپذیر دیگر از آثار و عواقب بعدى آن به‏شمار مى‏رود.»

«دیابت‏ علت قطع نیمى از اعضاى بدن، یک چهارم نارسایى کلیه ‏ها، اختلالات عصبى، تنگ شدن سرخرگ‏هاى مغز و در نتیجه سکته‏ى مغزى است. به سرخرگ‏هاى کرونر قلب صدمه مى‏زند، به سرخرگ‏هاى خون رساننده به ماهیچه ‏هاى پا آسیب مى‏رساند، قواى جنسى را تضعیف مى‏کند و یکى از عوامل ایجاد بیمارى‏هاى کیسه صفرا و کبد است. هر فرد دیابتى، خانواده‏اى را نگران مى‏کند و زمینه ‏ساز بیمار شدن نسل آینده را فراهم مى‏کند.»

«بالا بودن مقدار کلسترول در پلاسماى خون در برخى موارد یکى از عوارض‏ فرعى بیمارى دیابت‏ است که در نتیجه مختل شدن سوخت و ساز چربى در خون و مختل شدن سوخت و ساز قند در خون به ‏وجود مى ‏آید و در مواردى که انسولین تزریق مى‏شود، بلافاصله پس از تزریق، مقدار کلسترول تعدیل مى‏شود.» 

درمان یا کنترل قند خون

لازم به ذکر است که ارتباط بین قند خون، چربی خون، فشار خون، چاقی، بالا رفتن سنّ و درد عضلات پا، قابل انکار نیست. جالب است بدانید که بسیاری از داروهایی که برای قند خون تجویز می شود، برای فشار خون و چربی خون نیز تأثیر گذار است. در گام اول باید فکری برای کاستن وزن(افراد چاق) و کم کردن غذا کرد، سپس به فکر درمان افتاد. بیشتر بیماریها را خودمان با دست خود وارد بدنمان می کنیم، با غذاهایی که می خوریم، یا خوردن بیش از حدّ و اندازه ی معده. طبق روایت نبوی، معده خانه ی همه ی بیماری هاست و خودداری از خوردن، سر چشمه ی همه ی داروها و درمان است. «وَ قَالَ (ص)‏ الْمَعِدَةُ بَیْتُ‏ کُلِ‏ دَاءٍ وَ الْحِمْیَةُ رَأْسُ کُلِّ دَوَاءٍ ...»  اگر چنین نبود که پیغمبر اسلام(ص) در مورد روزه نمی فرمود: «صُومُوا تَصِحُّوا.»   پس می توان نتیجه گرفت که روزه(یا آب درمانی) در درمان قند خون تأثیر دارد.

«به اعتقاد پزشکان، انسولین‏ و داروهاى خوراکىِ کاهش ‏دهنده ‏ى قند خون‏، دیابت را درمان‏ نمى‏ کنند، اما میزان قند خون را کنترل مى‏کنند و تناوب، شدت علائم و عوارض آن را نیز کاهش مى‏دهند. هدف از درمان بیمار دیابتى جلوگیرى از عوارض متابولیک‏ها (کتواسیدوز و غیره) و عواقب عضوى در تیررس بیمارى مى‏باشد که سبب گرفتارى رگ‏هاى بزرگ و کوچک اعصاب، چشم، کلیه و سایر اعضاء مى‏شود. اصول درمان مبتنى بر سه پایه مى‏باشد: 1- فعالیت بدنى 2- ورزش 3- داروهاى پایین‏آورنده‏ى قند خون.» 

«حجامت‏ باعث تنظیم ترکیبات خون گردیده و چربى، کلسترول، اوره، ترى گلیسیرید و قند خون‏ را کاهش مى‏دهد و غلظت خون را رفع مى‏کند و بدن را در مقابل سرماخوردگى و ویروسهاى مختلف بیمارى واکسینه مى‏کند و مسمومیتها را مرتفع مى‏سازد و نقرس را بهبود مى‏بخشد.»

«در کنار سایر درمان‏هاى گیاهى بیماران مبتلا به قند خون‏ بهتر است همیشهزالو درمانى را بیش از دیگران مورد توجه قرار دهند. این کار از سکته‏هاى مغزى و قلبى و زخم‏هاى وخیم جلوگیرى مى‏کند و زمینه را براى درمان بیمارى قند بوسیله داروهاى گیاهى بیش از پیش فراهم مى‏سازد.»

«در عسل‏ ترکیبات ناشناخته‏اى وجود دارد که مى‏تواند بر مراحل تنظیم ترشّح انسولین موثر باشد، تاثیر عسل‏ در کاهش میزان قند خون مى‏تواند به علت توانایى تحریک ترشّح انسولین‏ باشد یا اینکه مى‏تواند در عسل‏ مواد شبیه انسولین‏ موجود باشد که با اثر بر رسپتورهاى گیرنده انسولین‏ مى‏تواند باعث کاهش قند خون پلاسما شود.» 

«خوردن عسل‏، در حال ناشتا، براى زخم معده و اثنى‏ عشر و کاهش ترش کردن معده و براى تنظیم قند خون‏ موثر است.»

«براى کنترل قند خون، نسخه زیر تجویز می شود: عصاره تخم گشنیز 2، تخم خرفه 2، تخم خیاربن 4 (5 بار). پس از 5 روز مقدار 2 مثقال تخم کاهو نیز بر عصاره گیاهى فوق افزوده می شود. سپس خواهید دید که وقتی عصاره گیاهى را اغلب روزها میل مى‏کنید در نتیجه مزاج به حال عادى برگشته و دیگر قندى در ادرار دیده نخواهد شد. باید یادآور شد که تخم خرفه و سبزى خرفه در دفع پاره‏اى از اقسام قند بسیار مؤثر و قاطع مى‏باشد.» 

«کاسنى داراى انسولین طبیعى است و بهترین عامل مؤثر براى پایین آوردن قند خون‏ است.»  

«خوردن پیاز قند خون‏ را پایین مى ‏آورد و ترشح صفرا را زیاد مى‏نماید پیاز یک انسولین گیاهى است.» 

«در بررسى‏هاى جدید علمى ثابت شده است که دانه‏هاى داراى اسیدهاى اشباع نشده مخصوصا جو و جو دو سر در کم‏کردن کلسترول، فشارخون و قند خون‏ مؤثرند.» 

«پوست سبز خارجى میوه گردو و نیز برگ آن هر دو در پایین آوردن قند خون‏ شهرتى بسزا دارند.»

«قراقاط نیز میوه ‏اى شبیه زغال اخته است. از آن نیز مربا، شربت و رب تهیه مى‏کنند. قراقاط قند خون‏ را پایین مى‏آورد و این نکته را اطباء قدیم در درمان‏ عوارض مرض قند در نظر داشته اند.» 

«خوردن روزانه مقدارى آب سیب‏زمینى و ترشى 3 نصفه لیوان در روز در پایین آوردن قند خون‏ کمک مؤثرى مى‏نماید.» «نوشیدن جوشانده یا دم کرده برگ بابا آدم براى پایین آوردن قند خون‏ اثر فورى دارد.» 

چیزهای دیگری که در درمان یا کاهش قند خون مفید است: میوه های ترش مثل لیموترش، پرتقال، انار ترش، نارنگی و.... عرق بیدمشک، گیاه دم اسبی، سداب بری(المغزی)، سیر، شلغم، برگ فیل گوش، گل گلپوره، برگ گلپوریه، گردو، برگ درخت گردو، پوسته سبز میوه گرده، ریشه درخت گردو، پرده بین میوه گردو، لوبیا چیتی، جو دوسر، گشنیز، چای گزنه، چای فلوس، چای میوه نسترن، ریشه کاسنی، کلم، شنبلیله، جینسینگ، مغز بادام زمینی،  زیتون، ‏: افسنتین-  عرق کرفس، پیاز، ترشک، آب سیب‏زمینى، مریم‏گلى، تخم شنبلیله، هویج، لیموترش، خیار و تخم آن، زرشک، برگ‏هاى زیتون،  آب کرفس ، کدو و .. در کاهش قند خون مؤثر است. (همه ی این موارد بستگی به طبیعت و مزاج بیمار دارد، ممکن است در برخی افراد مؤثر نباشد.)

تحقیق: هاشم مالکی

آبان 92

  - دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏7، ص: 292

 - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 514

  - طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى، ص: 120

 - دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏7، ص: 289

 - مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى، ج‏2، ص: 330

 - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 500

 - مجموعه پیک شفا، ج‏4، ص: 68

 - Hypophysin

 - Adrenaline

 - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 423

  - اصول و مبانى نظرى طب سنتى، متن، ص: 50

  - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 985

 - دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏10، ص: 332

  - آئین تندرستى، متن‏ج‏1، ص: 130

 - دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏7، ص: 291

- [16]  دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏6، ص: 353

  - مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى، ج‏2، ص: 92

 -  دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏7، ص: 292

  - دارو، مسئله پزشکى قرن، ص: 123

  - مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى، ج‏2، ص: 333

  - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 512

  - غذا درمانى، ج‏1، ص: 54

  - بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏59، ص: 291

  - بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏93، ص: 256

  - به کتاب «آب درمانی» الکسی سوفورین مراجعه نمائید.

  - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 514

 - دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏8، ص: 115

 - مجموعه پیک شفا، ج‏3، ص: 112

 - مجموعه مقالات قرآن و طب، ج‏2، ص: 213

 - اسلام پزشک بى‏دارو، ص 117 به نقل از اسرار خوراکى‏ها، ص 274/ دانش مهر (قرآن، علم پزشکى، بهداشت)، ص: 203

- [31]  راز درمان (رساله اى در پزشکى سنتى و گیاه درمانى)، ج‏2، ص: 52

  - مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى، ج‏2، ص: 333

 - همیشه لاغر و سلامت باشید، ص: 160/ معارف گیاهى، ج‏1، ص: 24

 - همیشه لاغر و سلامت باشید، ص: 170

 - همیشه لاغر و سلامت باشید، ص: 222

  - دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏3، ص: 338

 - نسخه شفا - گل و گیاه، ص: 253

 - معارف گیاهى، ج‏5، ص: 155